Kullanılan zımpara taşları zamanla körleşir. Zımpara taşlarının körlenmesi daha çabuk olur. Zımpara taşının dokuları gözenekli olduğu için bu gözenekler zamanla dolar ve taneciklerin kesmesi zorlaşır. Taş gözeneklerinin bu şekilde dolmasından ve körleşen tanelerin dökülmemesinden dolayı taşın yüzeyi kayganlaşır ve yağlanmış gibi parlak olarak görünür. Böyle taşlarla kesme yapmak zordur. Yüzey kalitesi iyi çıkmaz ve yüzeylerde yanmalar meydana gelir.
Taşın körleşmiş olduğu taşlanan yüzeyden anlaşıldığı gibi çıkarmış olduğu sesten de anlaşılır. İş parçasının yüzeyi çok parlak ve kısmen yanmalar varsa taş körlenmiştir. Bu tür taşlar keskin tiz bir ses çıkarır. Körlenen taş, kesme yapmadığı için verilen talaş derinliklerine bağlı olarak işe dalma da yapar. Bu, hem işi bozar hem de tehlikeli sonuçlar doğurur.
Taşın yüzeyinde yağlanma olmasa bile taş bazen kesmekte zorlanır. Taş yağlanmamasına rağmen kesme yapmıyorsa ya iri tanelidir ya da taş ile iş parçası arasındaki sürtünme yüzeyi fazladır. Taş düşük devirde çalışmasına rağmen iyi kesmiyorsa taş çok serttir.
Bileme, körlenen veya keskinliğini kaybeden taşın keskinleştirilmesine denir. İş parçasının yüzey kalitesine yani yüzeyin kabalığına ve inceliğine göre taşlar bilenmelidir. Taş kaba taşlama yüzeyi için kaba, ince taşlama yüzeyi için ince bilenir. Bileme elmasının bileme esnasındaki ilerleme hızı fazla ise taş kaba, az ise ince bileme yapar.
Elmas bileyici ile taş arasındaki ısıyı önlemek için soğutma sıvısı kullanmalıdır. Elmas bileyici veya bileme tekerini taş üzerinde ilerletirken taşın kenarlarının kırılmasını önlemek için taşı kenarlardan dışarıya kaydırmamak gerekir. Taş kenarlara yaklaşırken bileme hızı azaltılmalıdır. Düzlem yüzey taşlama tezgâhlarında taşların bilenmesi çoğu kez otomatik olarak yapılır.
Tane büyüklükleri ve sertlik dereceleri aynı olan iki zımpara taşı, taneler arasındaki boşlukları farklı ise aynı taşlama özelliğini göstermezler. Taneler arasındaki boşluk az ise, yani taneler birbirine yakınsa buna sık dokulu bir taş denir ve örneğin 3 gibi düşük bir rakamla tanımlanır. Rakam büyüdükçe taşın dokusu açılmaktadır. Özellikle kuru taşlamada kullanılacak taşlar taşlar çok açık dokulu (poroziteli) olarak üretilirler.
A- Seramik Birleştiriciler
Zımpara taşlarının büyük bir bölümü seramik bağlayıcılı olarak üretilirler. Bu taşların doku ve mukavemetleri yüksek talaş kaldırma kabiliyeti verdiği gibi, ayrıca rijiditeler ile de hassas bir yüzey elde edilmesi mümkün olur.
B- Bakalit Bağlayıcılar
Seramik bağlayıcılara göre daha yüksek işletme hızlarında çalışabildiklerinden ve çabuk talaş kaldırma kabiliyeti yüksek taşlarda kullanıldıklarından özellikle dökümhane ve haddehanelerde tercih edilirler. Klasik olarak 45 m/s çevresel hızda çalışabilmelerine rağmen özel formüllü ve/veya takviyeli olarak üretilen taşlarda işletme hızlarını daha da yükseltmek mümkündür (Kesme taşları, fleks taşları gibi.).
ZIMPARA TAŞLARININ SEÇİMİ
Zımpara taşları aşındırıcı taneciklerden (silisyum karbür, alüminyum oksit) bir araya getirilmiş zımpara taşları, dönerek malzeme yüzeyine sürtülmek suretiyle talaş kaldırarak şekillendirme işlemini gerçekleştirir. Bu aşındırıcı tanecikler körlendikçe dökülür ve yerlerine daha keskin olan alt katmandaki taneler çıkar. Kaba olarak bitirilmiş işlerin hassas yüzeylerinin yapılmasında, yüzey işlemede ve kesici aletlerin uçlarının bilenmesinde kullanılır.
Zımpara taşları seçilirken kullanıldıkları malzemenin cinsine göre aşağıdaki özelliklere dikkat edilir.
- Zımpara taşının tane büyüklüğü
- Zımpara taşının cinsi
- Zımpara Taşının sertliği
- Birleştirme maddesi
- Kristal dokusu
Bu konular standarda hale getirilmiş olup zımpara taşları bu standartlara göre üretilmektedir. Bu yüzden kullanıcılar yapacakları taşlamaya göre taş seçimini yapmalılar.
ZIMPARA TAŞI ÇEŞİTLERİ
Zımpara taşları şekillerine göre aşağıdaki gibi üç şekilde gruplandırılırlar.
1 – Silindirik Zımpara Taşları
Silindirik ve düzlem taşlama tezgâhlarında kullanılırlar. Taşlama tezgâhı ve taşlanacak parçaların boyutlarına göre standartlaştırılmıştır. Taş tezgâha flanş yardımıyla bağlanır. Körlendiğinde alın yüzeylerinden bilenirler. Taşlama tezgâhı ve iş parçasının boyutlarına göre standartlaştırılmışlardır.
2 – Alet Bileme Taşları
Bu tür taşlar alet bileme tezgâhlarında kesici takımların bilenmesinde kullanılırlar. Bu tür taşlar hem tek hem de çit yüzeyden kesme yapabilme özelliklerine sahiptir.
3 – Profil Taşlama Taşları
Belirli bir profilin taşlanması için tasarlanmış zımpara taşlarıdır. Bu taşlar kullanıcı tarafından uygun profilde sık sık bilenir ya da düzeltilir.
4 – Saplı Zımpara Taşları
Bu tür zımpara taşlarının bağlanması için taş gövdesine çelik saplar yerleştirilmiştir. Daha çok kalıp atölyelerinde ve hacim kalıplarının taşlanması işleminde kullanılır. Bu tür taşlar el taşlama makinelerinde de kullanılmaktadır.
ZIMPARA TAŞLARININ KULLANILMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1-Taşlarınızı dikkatlice depolayınız.
2- Direkt güneş ışığı alan veya nemli yerlerde depolamayınız. Taşlar su veya başka bir sıvıyla temas etmemelidir.
3-Taşlarınızı mümkün olduğunca dik olarak depolayınız.
4- Dondurucu soğuğa maruz kalmamalıdır.
5- Isı değişimi fazla olmamalıdır.
6- Reçine bağlayıcılı taşların depolama ömrü iki yılı aşmamalıdır.
7- Depoya ilk giren taşlar ilk çıkmalıdır.
8- Zımpara taşlarının taşıma esnasında darbe almamasına dikkat edilmelidir.
9- İşinize uygun tür ve sertlikte taş seçiniz.
10-Taşlarınızı monte etmeden önce mutlaka tınlama testinden geçmelidir. Tınlayarak sesle çatlak kontrolü yapınız. Tınlama testi çatlak tespiti konusunda oldukça güvenilir bir yöntem olup, seramik bağlayıcılı zımpara taşlarında doğru sonuç verir. Çatlak olan taşları asla kullanmayınız.
11- Hafif ve küçük taşlar, deliklerden sol elin işaret parmağına takılıp zeminle teması kesilerek; büyük ve ağır taşlar ise ağaç v.s. zemin üzerine koyularak test edilmelidir. Tınlama testi için darbe uygulanacak nokta, düşey eksenin 45 derece sağı ve 45 derece solu olmak üzere, taşın dış çapıdan 25 ile 50mm içeride olacak şekilde seçilmelidir. Darbe, metal olmayan aletler ile (tornavida sapı vb) hafifçe vurularak uygulanır.
12- Çatlak taşlarda uygulanan hafif darbe taş tarafından yutularak ses tok çıkar. Sağlam taşlarda ise bir zilin sesi gibi tiz ve uzun süreli olur. Test sonuçları şüpheli olan taşlar kullanılmamalıdır.
13-Taşlarınızı asla zorlayarak monte etmeyiniz.
14- Montajdan önce fener milinizi ve flanşınızı temizleyiniz.
15- Montajda gres ve benzeri petrol esaslı yağları kullanmayınız. Eğer gerekli ise silikon esaslı yağlayıcılar kullanınız.
16- Taşın üzerinde belirtilen hız ve deviri asla aşmayınız. Vitrified taşlar genel çalışma hızı 33 m/s Resinoid taşlar genel çalışma hızı 50 m/s
17-Herzaman taş siperliği kullanınız ve siperliğin taşa olan mesafesini minimum 3 mm olarak takınız.
18- Taşlama gözlüğünüzü mutlaka takınız.
19- Uygun flanş kullanınız ve flanş çaplarının eşit olmasına dikkat ediniz. Flanş çapı taş çapının en az 1/3 ‘ü genişliğinde olmalıdır.
20- Flanş ve taşın arasına her zaman conta koyunuz. Conta çapı flanş çapından bir miktar büyük olmalıdır.
21-Yeni takılan veya nadiren kullanılan taşları taşlama işlemine başlamadan önce en az 3-4 dakika boşta çalıştırınız.
22- – Soğutma sıvısı ile çalışılan tezgahlarda tezgah durdurulmadan önce soğutma sıvısı kapatılıp tezgah birkaç dakika boşta çalıştırılmalıdır. Bu işlemin amacı zımpara taşı bünyesindeki suyun atılmasını sağlamaktır. Aksi halde mevcut su, taşın alt bölgesinde toplanacak ve balans oluşturacaktır
23- Bakalit bağlayıcılı zımpara taşları, soğutma sıvısından etkilenirler. Soğutma sıvısı kullanılması zorunlu hallerde üretici firma ile temasa geçiniz.
24- Takviyesiz kesme taşları kesinlikle portatif taşlama makinalarında kullanılmamalıdır.
25- Zımpara taşlarını çabuk durdurmak için elektrik düğmesi kapatıldıktan sonra taşların yan yüzeylerine ve çevresine herhangi bir yük uygulanmamalıdır.
26- Taşlama operasyonları sırasında oluşan kıvılcım ve partiküllerin yüze zarar vermesini önlemek için gözlük ve yüz maskesi kullanılmalıdır.
27- Sağlık ve güvenlik kuruluşlarının belirlemiş oldukları çalışma ortamı havasındaki zararlı tozların miktarı, maksimum 1m³ havada 10mg olmalıdır. Kuru taşlama işlemlerinde oluşan tozlar, toz emici sistemlerle ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
28- İş elbiseleri, koruyucu önlükler, iş eldivenleri, koruyucu ayakkabılar taşlama operasyonunun gerektirdiği teçhizatlardır.
29- Makineyi çalıştırırken taşın yakalayıp çekmemesi için yakınında herhangi bir alet veya üstübü bulundurmayınız.
30- Formu bozulan veya dolan zımpara taşlarını bilemek ve düzeltmek için elmaslı veya elmassız taş düzeltme tırtırı kullanılmalıdır.
31- Taşların üzerine herhangi bir şekilde çentik açmayınız.
32- Koruması olmayan veya yetersiz korumaya sahip olan motorları kullanmayınız.
33- Kesme taşlarını yalnızca kesme işlemlerinde kullanınız. Kesme taşları ile taşlama işlemi kesinlikle yapmayınız.
34- Taşlama işlemlerinde verimliliğin yüksek olabilmesi için fleks taşları yatay eksen ile 30 – 45 derece açı oluşturacak şekilde taşlama yapınız. Taşlama operatörünün konumunu buna göre ayarlayınız.
35-Zımpara taşları çalışma esnasında yan yüklere maruz bırakılmamalıdır.
SERTLİK
Zımpara taşlarının sertliği Sertlik, zımpara kumunun zımpara parçasına nasıl bir sabitlik derecesi ile bağlı olduğuna göre tanımlanır. Sertlik, tanım kodları ile belirtilir; “A” çok yumuşak ve “Z” çok sert anlamına gelir.
YAPI
Bir zımpara taşının yapısı, taştaki zımpara kumlarının mesafesini tanımlayan 1 ila 18 yapısal sayıyla belirtilir. Düşük yapısal sayılar küçük, yüksek yapısal sayılar büyük kum mesafelerini tanımlar.
Kum ve bağlayıcı oranı üzerinden gözenek hacmi belirlenir. Örnek olarak, zımparanın yanma riskini azaltmak için, daha büyük bir gözenek hacmi ile zımpara temas bölgesine daha çok soğutucu madde iletilebilir. Zımpara taşının geçme yeri, gözenek oluşturucular eklenerek tip, büyüklük ve miktar açısından ilgili uygulamaya adapte edilebilir.
Aşındırıcı Taşlar kategorisinde yer alan ürünlerimizi inceleyebilir ya da Blogumuza geri dönebilirsiniz.